Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, παρουσίαση της εκπαιδευτικής δράσης με θέμα τη Χάρτα του Ρήγα στην Άνδρο

Χθες Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 2024, όσοι είχαμε τη χαρά και την τύχη να βρεθούμε στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Άνδρου παρακολουθήσαμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση για την συντήρηση του αντιγράφου της “Χάρτας του Ρήγα” και για την δράση ενημέρωσης που θα κάνει η Εφορία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στο μουσείο για μαθητές των δημοτικών σχολείων.  Το αντίγραφο που έχει στην κατοχή του το Μουσείο είναι "δάνειο" από την Καΐρειο Βιβλιοθήκη, μιας και η Χάρτα ανήκε στον Θεόφιλο Καΐρη. 

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε τις παρακάτω ομίλιες:

«Η συντήρηση της Χάρτας του Ρήγα»: Ιωάννα Στεφανή, συντηρήτρια στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

«Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα: Σχεδιασμός και στόχοι»: Σταυρούλα Παπανικολοπούλου,  Ελένη Καλάβρια, αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

«Σχεδιασμός και υλοποίηση διοραμάτων για εκπαιδευτικές δράσεις»: Άγγελος Γιακουμάτος, δημιουργός διοραμάτων με playmobil.

Η δράση

Στόχος της δράσης είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της Χάρτας του Ρήγα, μέσα από ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και καινοτόμες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Σε αυτά τα πλαίσια μαθητές των δημοτικών σχολείων Άνδρου αλλά και μαθητές σχολείων εκτός Άνδρου θα επισκέπτονται την έκθεση σε όλη την διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2024-2025.

Η εκδήλωση διοργανώθηκε με την υποστήριξη του Δήμου Άνδρου και εκτός από τους μαθητές των Δημοτικών σχολείων η έκθεση απευθύνεται σε όλους όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά.

Ψηφιακό αντίγραφο της Χάρτας δόθηκε στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη, το αντίγραφο παρέλαβε η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης Ειρήνη Δάμπαση.

Χάρτα του Ρήγα είναι ένα χάρτης 2×2,10μ. από 12 φύλλα διαστάσεων το καθένα 50×70. Τυπώθηκε σε 1220 αντίτυπα στη Βιέννη το 1797 λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του Ρήγα. Τα αντίτυπα διατέθηκαν στη Βιέννη, τη Σμύρνη, το Βουκουρέστι και το Ιάσιο (Ρουμανία). Ίσως ο Θεόφιλος Καΐρη βρήκε στην Σμύρνη το αντίγραφο. 

«Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Το 1797 ο Ρήγας Βελεστινλής σχεδίασε και τύπωσε στη Βιέννη έναν χάρτη της Βαλκανικής χερσονήσου με πλήθος πληροφοριών και συμβόλων της ελληνικής παρουσίας από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του. Ο χάρτης, προκειμένου να κυκλοφορήσει ελεύθερα αποτέλεσε συμπλήρωμα στο δημοφιλές βιβλίο του γαλλικού διαφωτισμού, έργο του JJ. Barthélemy, «Voyage du jeune Anacharsis en Grèce», που είχε μεταφραστεί στα ελληνικά. Ο Ρήγας μέσω του χάρτη αυτού, στον οποίο ενσωμάτωσε αρχαιολογικές πληροφορίες είχε στόχο, όπως νωρίτερα με τον Θούριο, να τονώσει το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων και να τους ξεσηκώσει στον αγώνα για την Ελευθερία. Μαζί με τους Έλληνες διαφωτιστές, όπως ο Κοραής και άλλοι διδάσκαλοι του γένους, συνέδεσε τους υπόδουλους με το ένδοξο αρχαίο παρελθόν τους και συνέβαλε στην αναγέννηση της αυτοσυνειδησίας του έθνους.

Η Χάρτα στην νέα της θέση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου.

Ένα αντίτυπο της Χάρτας βρέθηκε στην Άνδρο χάρη στον αγωνιστή, διαφωτιστή και φιλόσοφο Θεόφιλο Καΐρη, ως εποπτικό μέσο για το περίφημο Ορφανοτροφείο του, μία από τις πρώτες σχολές της ελεύθερης Ελλάδας, όπου δίδαξε με πάθος την ελευθερία της σκέψης. Άνθρωπος του πνεύματος, ο Καΐρης είχε συνδεθεί στο Παρίσι με τον διαφωτιστή Αδαμάντιο Κοραή, όπως άλλωστε και ο ίδιος ο Ρήγας. Ο Καΐρης κήρυξε την επανάσταση στην Άνδρο στις 10 Μαΐου 1821 και το 1822 έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Ολύμπου, όπου και τραυματίστηκε.

Στην έκθεση παρουσιάζονται ένα αντίτυπο του «Νέου Ανάχαρση», διόραμα του ταξιδιώτη πρίγκιπα και τέσσερα διοράματα που εικονογραφούν σκηνές από τη ζωή του Ρήγα και του Καΐρη, πλάι στο ημερολόγιο του Ολύμπου και σε όπλα του Καΐρη. (Πηγή: κείμενο πινακίδας στον εκθεσιακό χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Άνδρου) 

Αντίτυπα της Χάρτας
Σήμερα έχουν καταγραφεί 39 αντίτυπα της Χάρτας στην Ελλάδα και 19 στο εξωτερικό, τα οποία σώζονται σε μεγάλες βιβλιοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές.[38][39] Ενδεικτικά, στην Ελλάδα πλήρη αντίτυπα της Χάρτας φυλάσσονται και είναι επισκέψιμα από το κοινό στην Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, τη Βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, την Εθνική Βιβλιοθήκη, την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος-Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου, το Ίδρυμα Ευαγγελίστριας Τήνου, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, στην Κοβεντάρειο Βιβλιοθήκη του Δήμου Κοζάνης κ.α., ενώ στο εξωτερικό, στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τη Βρετανική Βιβλιοθήκη, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας, τη Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία στο Κένσιγκτον κ.α. {https://el.wikipedia.org/wiki}