Κόψ’ το νερό

Το νερό κάτω από τον Άγιο Ελευθέριο στο Μέσα Χωριό.

Κόψ’ το νερό στη μάνα του, μπάσ’ το στο περιβόλι,

Στο περιβόλι της ψυχής το μοσχαναθρεμμένο.*

Διονύσιος Σολωμός «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» Σχεδίασμα Γ'

Τα περισσότερα περιβόλια, τα χωράφια που είναι σε αμασές (αναβαθμίδες) ποτίζονται από τα νερά των πηγών του βουνού. (Οι μπαξέδες στις κοιλάδες έχουν πηγάδια). Το μοίρασμα του νερού στηρίζεται σε παμπάλαιους κανόνες. Το νερό συλλέγεται σε χαβούζες (ανοικτές δεξαμενές, στέρνες) και από εκεί διοχετεύεται στα δένδρα, στα κηπευτικά.  Όσοι έχουν δικαίωμα χρήσης αυτών των νερών ελέγχουν τη ροή, τη διάρκεια... γενικώς τρέχουν όλη μέρα, και το βράδυ ανεβοκατεβαίνουν με τα λουξ (ηλεκτρικό φακό που σε βοηθά να βλέπεις τι πατάς) αν τρέχει το νερό στο δικό τους αυλάκι. Γιατί νερό είναι αυτό μπορεί να "λοξοδρομήσει"... Όπως λοιπόν τρέχει το νερό στ' αυλάκι ο κάθε δικαιούχος "κόβει το νερό" αλλάζει δηλαδή την πορεία κλείνοντας τη βάνα (με τσάπα παλιότερα, τώρα υπάρχουν σωλήνες) και το διοχετεύει προς τα εκεί που θέλει. Σ' αυτό το σημείο γίνονται πολλές συγχύσεις, παρανοήσεις και άλλα πολλά νόστιμα θραβαλικά (φασαρίες).  Βέβαια ο Σολωμός μιλά για άλλα περιβόλια... αλλά όπως και να έχει τα περιβόλια χρειάζονται νερό.

* θεϊκός στίχος, απίστευτα γοητευτικός ποιητής.