Έχει το παρελθόν μέλλον;

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή διοργάνωσε σήμερα το πρωί (Κυριακή 1 Ιουλίου 2018) συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα "Εχει το παρελθόν μέλλον;" στο Δημοτικό Θέατρο Ανδρου.
Την συζήτηση συντόνισε η πρύτανης και πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Ευρώπης, κα Ελένη Γλυκατζη-Αρβελέρ, με ομιλητές την Φωτεινή Τσαλίκογλου καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συγγραφέα, τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά, ομότιμο καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον Σωτήρη Σόρογκα, ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και ζωγράφο.

Ο παρών χρόνος και ο παρελθών χρόνος
είναι ίσως και οι δύο παρόντες στον μέλλοντα χρόνο,
και ο μέλλων χρόνος περιέχεται στον παρελθόντα χρόνο.
Aν όλος o χρόνος είναι αιωνίως παρών
όλος o χρόνος δeν μπορεί να πληρωθεί.
T.S. Eliot, Τέσσερα κουαρτέτα: «Burnt Norton», μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός

Ολοι οι ομιλητές "έπλεξαν" επιδέξια γύρω από το θέμα, η ομιλία της Φωτεινής Τσαλίκογλου εντυπώθηκε περισσότερο στην μνήμη μου, σας μεταφέρω ένα μικρό απόσπασμα:

Ολο το ζήτημα που έχει να κάνει με το παρελθόν, παρών, μέλλον όλες αυτές τις φυγόκεντρες δυνάμεις, πως θα τις συνταιριάξουμε πως θα συνταιριάξουμε το πολύ κοντά στο παρελθόν που μας αφαιρεί κάτι από το παρών, και το πολύ μακριά από το παρελθόν που μας παγώνει από την ταυτότητα, μας απομακρύνει, γινόμαστε ένα ξένο άτομο, γινόμαστε κάποιος άλλος. Πως μπορούμε λοιπόν να τα συνταιριάξουμε αυτά τα δυο; Δεν θέλω να γίνω διδακτική... αλλά υπάρχει ένας πίνακας του Πάουλ Κλέε με τον άγγελο... πίσω του υπάρχουν στοίβες από συντρίμμια, εκείνος είναι μόνος με ορθάνοιχτα τρομαγμένα μάτια. Nιώθεις θέλει να γυρίσει πίσω να δει τα συντρίμμια, να δει τι υπάρχει, όμως μια θύελλα τον σπρώχνει μπροστά. Αυτή η θύελλα είναι η πρόοδος! Είναι η ιστορία που τον σπρώχνει μπροστά με βία και δεν τον αφήνει να σταθεί έστω για λίγο να συλλογιστεί τα ερείπια. Εδώ λοιπόν υπάρχει η έννοια του αναστοχασμού, του τι έχουμε κάνει... H κοινωνία μας είναι μια κοινωνία νηπενθής... είναι μια κοινωνία που λέει "το όχι στο πένθος" Αν ακυρωθεί η θλίψη, αν απαλυνθεί η θλίψη, μήπως κάτι χάνουμε μήπως γινόμαστε εξόριστοι από τον εαυτό μας;

Και έκλεισε την ομιλία της με την φράση: "έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου"

"Θεέ! O καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως! Tο φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Eλλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου" (Ανδρέας Εμπειρίκος, Oκτάνα, Εις την Οδόν των Φιλελλήνων)

Διαβάστε επίσης το άρθρο της Φωτεινής Τσαλίκογλου στο ΒΗΜΑ: Η νηπενθής κοινωνία, η ουτοπία και η ελπίδα tovima.gr 

Ο ζωγράφος Σωτήρης Σόρογκας αναφέρθηκε στο έργο του Δημήτρη Μυταρά και η Ελένη Γλυκατζη-Αρβελέρ χρωμάτισε γλαφυρά μια συζήτηση που έτσι και αλλιώς ήταν υπέροχη. Συγκράτησα τούτο: "Γοητεία είναι ένας τρόπος να παίρνεις την απάντηση «ναι», χωρίς να έχεις κάνει κάποια ξεκάθαρη ερώτηση" Καμύ.